Allama IqbalBang-e-Dara

Tulu-e-Islam – Allama Iqbal Poetry (Bang-e-Dara)

Dalil-E-Subh-E-Raushan Hai Sitaron Ki Tunuk-Tabi

Tulu-e-Islam (Bang-e-Dara)

Dalil-E-Subh-E-Raushan Hai Sitaron Ki Tunuk-Tabi
Ufuq Se Aaftab Ubhra Gaya Daur-E-Giran-KHwabi

Uruq-Murda-E-Mashriq Mein KHun-E-Zindagi Dauda
Samajh Sakte Nahin Is Raaz Ko Sina O Farabi

Musalman Ko Musalman Kar Diya Tufan-E-Maghrib Ne
Talatum-Ha-E-Dariya Hi Se Hai Gauhar Ki Sairabi

Ata Momin Ko Phir Dargah-E-Haq Se Hone Wala Hai
Shikoh-E-Turkamani Zehn Hindi Nutq Aarabi

Asar Kuchh KHwab Ka Ghunchon Mein Baqi Hai Tu Ai Bulbul
Nawa-Ra TalKH-Tarmi Zan Chu Zauq-E-Naghma Kam-Yabi

TaDap Sehn-E-Chaman Mein Aashiyan Mein ShaKH-Saron Mein
Juda Pare Se Ho Sakti Nahin Taqdir-E-Simabi

Wo Chashm-E-Pak Hain Kyun Zinat-E-Bar-Gustawan Dekhe
Nazar Aati Hai Jis Ko Mard-E-Ghazi Ki Jigar-Tabi

Zamir-E-Lala Mein Raushan Charagh-E-Arzu Kar De
Chaman Ke Zarre Zarre Ko Shahid-E-Justuju Kar De

Sarishk-E-Chashm-E-Muslim Mein Hai Naisan Ka Asar Paida
KHalilullah Ke Dariya Mein Honge Phir Guhar Paida

Kitab-E-Millat-E-Baiza Ki Phir Shiraaza-Bandi Hai
Ye ShaKH-E-Hashmi Karne Ko Hai Phir Barg-O-Bar Paida

Rabud Aan Turk Shiraazi Dil-E-Tabrez-O-Kabul Ra
Saba Karti Hai Bu-E-Gul Se Apna Ham-Safar Paida

Agar Usmaniyon Par Koh-E-Gham TuTa To Kya Gham Hai
Ki KHun-E-Sad-Hazar-Anjum Se Hoti Hai Sahar Paida

Jahanbani Se Hai Dushwar-Tar Kar-E-Jahan-Bini
Jigar KHun Ho To Chashm-E-Dil Mein Hoti Hai Nazar Paida

Hazaron Sal Nargis Apni Be-Nuri Pe Roti Hai
BaDi Mushkil Se Hota Hai Chaman Mein Dida-War Paida

Nawa-Paira Ho Ai Bulbul Ki Ho Tere Tarannum Se
Kabutar Ke Tan-E-Nazuk Mein Shahin Ka Jigar Paida

Tere Sine Mein Hai Poshida Raaz-E-Zindagi Kah De
Musalman Se Hadis-E-Soz-O-Saz-E-Zindagi Kah De

KHuda-E-Lam-Yazal Ka Dast-E-Qudrat Tu Zaban Tu Hai
Yaqin Paida Kar Ai Ghafil Ki Maghlub-E-Guman Tu Hai

Pare Hai CharKH-E-Nili-Fam Se Manzil Musalman Ki
Sitare Jis Ki Gard-E-Rah Hon Wo Karwan To Hai

Makan Fani Makin Fani Azal Tera Abad Tera
KHuda Ka AaKHiri Paigham Hai Tu Jawedan Tu Hai

Hina-Band-E-Urus-E-Lala Hai KHun-E-Jigar Tera
Teri Nisbat Barahimi Hai Memar-E-Jahan Tu Hai

Teri Fitrat Amin Hai Mumkinat-E-Zindagani Ki
Jahan Ke Jauhar-E-Muzmar Ka Goya Imtihan To Hai

Jahan-E-Ab-O-Gil Se Aalam-E-Jawed Ki KHatir
Nubuwwat Sath Jis Ko Le Gai Wo Armughan Tu Hai

Ye Nukta Sarguzisht-E-Millat-E-Baiza Se Hai Paida
Ki Aqwam-E-Zamin-E-Asia Ka Pasban Tu Hai

Sabaq Phir PaDh Sadaqat Ka Adalat Ka Shujaat Ka
Liya Jaega Tujh Se Kaam Duniya Ki Imamat Ka

Yahi Maqsud-E-Fitrat Hai Yahi Ramz-E-Musalmani
UKHuwwat Ki Jahangiri Mohabbat Ki Farawani

Butan-E-Rang-O-KHun Ko ToD Kar Millat Mein Gum Ho Ja
Na Turani Rahe Baqi Na Irani Na Afghani

Miyan-E-ShaKH-Saran Sohbat-E-Murgh-E-Chaman Kab Tak
Tere Bazu Mein Hai Parwaz-E-Shahin-E-Qahastani

Guman-Abaad Hasti Mein Yaqin Mard-E-Musalman Ka
Bayaban Ki Shab-E-Tarik Mein Qindil-E-Rohbani

MiTaya Qaisar O Kisra Ke Istibdad Ko Jis Ne
Wo Kya Tha Zor-E-Haidar Faqr-E-Bu-Zar Sidq-E-Salmani

Hue Ahrar-E-Millat Jada-Paima Kis Tajammul Se
Tamashai Shigaf-E-Dar Se Hain Sadiyon Ke Zindani

Sabaat-E-Zindagi Iman-E-Mohkam Se Hai Duniya Mein
Ki Almani Se Bhi Paenda-Tar Nikla Hai Turani

Jab Is Angara-E-KHaki Mein Hota Hai Yaqin Paida
To Kar Leta Hai Ye Baal-O-Par-E-Ruh-Ul-Amin Paida

Ghulami Mein Na Kaam Aati Hain Shamshiren Na Tadbiren
Jo Ho Zauq-E-Yaqin Paida To KaT Jati Hain Zanjiren

Koi Andaza Kar Sakta Hai Us Ke Zor-E-Bazu Ka
Nigah-E-Mard-E-Momin Se Badal Jati Hain Taqdiren

Wilayat Padshahi Ilm-E-Ashiya Ki Jahangiri
Ye Sab Kya Hain Faqat Ek Nukta-E-Iman Ki Tafsiren

Barahimi Nazar Paida Magar Mushkil Se Hoti Hai
Hawas Chhup Chhup Ke Sinon Mein Bana Leti Hai Taswiren

Tamiz-E-Banda-O-Aqa Fasad-E-Admiyat Hai
Hazar Ai Chira-Dastan SaKHt Hain Fitrat Ki Taziren

Haqiqat Ek Hai Har Shai Ki KHaki Ho Ki Nuri Ho
Lahu KHurshid Ka Tapke Agar Zarre Ka Dil Chiren

Yaqin Mohkam Amal Paiham Mohabbat Fatah-E-Alam
Jihad-E-Zindagani Mein Hain Ye Mardon Ki Shamshiren

Che Bayad Mard Ra Tab-E-Buland Mashrab-E-Nabe
Dil-E-Garme Nigah-E-Pak-Bine Jaan-E-Betabe

Uqabi Shan Se JhapTe The Jo Be-Baal-O-Par Nikle
Sitare Sham Ke KHun-E-Shafaq Mein Dub Kar Nikle

Hue Madfun-E-Dariya Zer-E-Dariya Tairne Wale
Tamanche Mauj Ke Khate The Jo Ban Kar Guhar Nikle

Ghubar-E-Rahguzar Hain Kimiya Par Naz Tha Jin Ko
Jabinen KHak Par Rakhte The Jo Iksir-Gar Nikle

Hamara Narm-Rau Qasid Payam-E-Zindagi Laya
KHabar Deti Thin Jin Ko Bijliyan Wo Be-KHabar Nikle

Haram Ruswa Hua Pir-E-Haram Ki Kam-Nigahi Se
Jawanan-E-Tatari Kis Qadar Sahab-Nazar Nikle

Zamin Se Nuryan-E-Asman-Parwaz Kehte The
Ye KHaki Zinda-Tar Paenda-Tar Tabinda-Tar Nikle

Jahan Mein Ahl-E-Iman Surat-E-KHurshid Jite Hain
Idhar Dube Udhar Nikle Udhar Dube Idhar Nikle

Yaqin Afrad Ka Sarmaya-E-Tamir-E-Millat Hai
Yahi Quwwat Hai Jo Surat-Gar-E-Taqdir-E-Millat Hai

Tu Raaz-E-Kun-Fakan Hai Apni Aankhon Par Ayan Ho Ja
KHudi Ka Raaz-Dan Ho Ja KHuda Ka Tarjuman Ho Ja

Hawas Ne Kar Diya Hai Tukde Tukde Nau-E-Insan Ko
Ukhuwwat Ka Bayan Ho Ja Mohabbat Ki Zaban Ho Ja

Ye Hindi Wo Khurasani Ye Afghani Wo Turani
Tu Ai Sharminda-E-Sahil Uchhal Kar Be-Karan Ho Ja

Ghubar-Aluda-E-Rang-O-Nasab Hain Baal-O-Par Tere
Tu Ai Murgh-E-Haram Udne Se Pehle Par-Fishan Ho Ja

Khudi Mein Dub Ja Ghafil Ye Sirr-E-Zindagani Hai
Nikal Kar Halqa-E-Sham-O-Sahar Se Jawedan Ho Ja

Masaf-E-Zindagi Mein Sirat-E-Faulad Paida Kar
Shabistan-E-Mohabbat Mein Harir O Parniyan Ho Ja

Guzar Ja Ban Ke Sail-E-Tund-Rau Koh O Bayaban Se
Gulistan Rah Mein Aae To Ju-E-Naghma-Khwan Ho Ja

Tere Ilm O Mohabbat Ki Nahin Hai Intiha Koi
Nahin Hai Tujh Se Badh Kar Saz-E-Fitrat Mein Nawa Koi

Abhi Tak Aadmi Said-E-Zabun-E-Shahryari Hai
Qayamat Hai Ki Insan Nau-E-Insan Ka Shikari Hai

Nazar Ko Khira Karti Hai Chamak Tahzib-E-Hazir Ki
Ye Sannai Magar Jhute Nigun Ki Reza-Kari Hai

Wo Hikmat Naz Tha Jis Par Khirad-Mandan-E-Maghrib Ko
Hawas Ke Panja-E-Khunin Mein Tegh-E-Kar-Zari Hai

Tadabbur Ki Fusun-Kari Se Mohkam Ho Nahin Sakta
Jahan Mein Jis Tamaddun Ki Bina Sarmaya-Dari Hai

Amal Se Zindagi Banti Hai Jannat Bhi Jahannam Bhi
Ye Khaki Apni Fitrat Mein Na Nuri Hai Na Nari Hai

Kharosh-Amoz Bulbul Ho Girah Ghunche Ki Wa Kar De
Ki Tu Is Gulsitan Ke Waste Baad-E-Bahaari Hai

Phir Uththi Asia Ke Dil Se Chingari Mohabbat Ki
Zamin Jaulan-Gah-E-Atlas Qabayan-E-Tatari Hai

Baya Paida Kharida Rast Jaan-E-Na-Tawan-E-Ra
Pas Az Muddat Guzar Uftad Barma Karwane Ra

Baya Saqi Nawa-E-Murgh-Zar Az Shakh-Sar Aamad
Bahaar Aamad Nigar Aamad Nigar Aamad Qarar Aamad

Kashid Abr-E-Bahaari Khema Andar Wadi O Sahra
Sada-E-Abshaaran Az Faraaz-E-Koh-Sar Aamad

Sarat Gardam Toham Qanun Peshin Saz Dah Saqi
Ki Khail-E-Naghma-Pardazan Qatar Andar Qatar Aamad

Kanar Az Zahidan Bar-Gir O Bebakana Saghar-Kash
Pas Az Muddat Azin Shakh-E-Kuhan Bang-E-Hazar Aamad

Ba-Mushtaqan Hadis-E-Khwaja-E-Badro Hunain Aawar
Tasarruf-Ha-E-Pinhanash Ba-Chashm-E-Ashkar Aamad

Diger Shakh-E-Khalil Az Khun-E-Ma Namnak Mi Gardad
Ba-Bazar-E-Mohabbat Naqd-E-Ma Kaamil Ayyar Aamad

Sar-E-Khak-E-Shahire Barg-Ha-E-Lala Mi Pasham
Ki Khunash Ba-Nihaal-E-Millat-E-Ma Sazgar Aamad

Baya Ta-Gul Ba-Afmaishanim O Mai Dar Saghar Andazem
Falak Ra Saqf Ba-Shagafem O Tarh-E-Digar Andazem

 

Tulu-e-Islam (Urdu Text)

 

دلیل صبح روشن ہے ستاروں کی تنک تابی
افق سے آفتاب ابھرا گیا دور گراں خوابی

عروق مردۂ مشرق میں خون زندگی دوڑا
سمجھ سکتے نہیں اس راز کو سینا و فارابی

مسلماں کو مسلماں کر دیا طوفان مغرب نے
تلاطم ہائے دریا ہی سے ہے گوہر کی سیرابی

عطا مومن کو پھر درگاہ حق سے ہونے والا ہے
شکوہ ترکمانی ذہن ہندی نطق اعرابی

اثر کچھ خواب کا غنچوں میں باقی ہے تو اے بلبل
نوا را تلخ ترمی زن چو ذوق نغمہ کم یابی

تڑپ صحن چمن میں آشیاں میں شاخساروں میں
جدا پارے سے ہو سکتی نہیں تقدیر سیمابی

وہ چشم پاک ہیں کیوں زینت بر گستواں دیکھے
نظر آتی ہے جس کو مرد غازی کی جگر تابی

ضمیر لالہ میں روشن چراغ آرزو کر دے
چمن کے ذرے ذرے کو شہید جستجو کر دے

سرشک چشم مسلم میں ہے نیساں کا اثر پیدا
خلیل اللہ کے دریا میں ہوں گے پھر گہر پیدا

کتاب ملت بیضا کی پھر شیرازہ بندی ہے
یہ شاخ ہاشمی کرنے کو ہے پھر برگ و بر پیدا

ربود آں ترک شیرازی دل تبریز و کابل را
صبا کرتی ہے بوئے گل سے اپنا ہم سفر پیدا

اگر عثمانیوں پر کوہ غم ٹوٹا تو کیا غم ہے
کہ خون صد ہزار انجم سے ہوتی ہے سحر پیدا

جہاں بانی سے ہے دشوار تر کار جہاں بینی
جگر خوں ہو تو چشم دل میں ہوتی ہے نظر پیدا

ہزاروں سال نرگس اپنی بے نوری پہ روتی ہے
بڑی مشکل سے ہوتا ہے چمن میں دیدہ ور پیدا

نوا پیرا ہو اے بلبل کہ ہو تیرے ترنم سے
کبوتر کے تن نازک میں شاہیں کا جگر پیدا

ترے سینے میں ہے پوشیدہ راز زندگی کہہ دے
مسلماں سے حدیث سوز و ساز زندگی کہہ دے

خدائے لم یزل کا دست قدرت تو زباں تو ہے
یقیں پیدا کر اے غافل کہ مغلوب گماں تو ہے

پرے ہے چرخ نیلی فام سے منزل مسلماں کی
ستارے جس کی گرد راہ ہوں وہ کارواں تو ہے

مکاں فانی مکیں فانی ازل تیرا ابد تیرا
خدا کا آخری پیغام ہے تو جاوداں تو ہے

حنا بند عروس لالہ ہے خون جگر تیرا
تری نسبت براہیمی ہے معمار جہاں تو ہے

تری فطرت امیں ہے ممکنات زندگانی کی
جہاں کے جوہر مضمر کا گویا امتحاں تو ہے

جہان آب و گل سے عالم جاوید کی خاطر
نبوت ساتھ جس کو لے گئی وہ ارمغاں تو ہے

یہ نکتہ سر گزشت ملت بیضا سے ہے پیدا
کہ اقوام زمین ایشیا کا پاسباں تو ہے

سبق پھر پڑھ صداقت کا عدالت کا شجاعت کا
لیا جائے گا تجھ سے کام دنیا کی امامت کا

یہی مقصود فطرت ہے یہی رمز مسلمانی
اخوت کی جہانگیری محبت کی فراوانی

بتان رنگ و خوں کو توڑ کر ملت میں گم ہو جا
نہ تورانی رہے باقی نہ ایرانی نہ افغانی

میان شاخساراں صحبت مرغ چمن کب تک
ترے بازو میں ہے پرواز شاہین قہستانی

گماں آباد ہستی میں یقیں مرد مسلماں کا
بیاباں کی شب تاریک میں قندیل رہبانی

مٹایا قیصر و کسریٰ کے استبداد کو جس نے
وہ کیا تھا زور حیدر فقر بوذر صدق سلمانی

ہوئے احرار ملت جادہ پیما کس تجمل سے
تماشائی شگاف در سے ہیں صدیوں کے زندانی

ثبات زندگی ایمان محکم سے ہے دنیا میں
کہ المانی سے بھی پایندہ تر نکلا ہے تورانی

جب اس انگارۂ خاکی میں ہوتا ہے یقیں پیدا
تو کر لیتا ہے یہ بال و پر روح الامیں پیدا

غلامی میں نہ کام آتی ہیں شمشیریں نہ تدبیریں
جو ہو ذوق یقیں پیدا تو کٹ جاتی ہیں زنجیریں

کوئی اندازہ کر سکتا ہے اس کے زور بازو کا
نگاہ مرد مومن سے بدل جاتی ہیں تقدیریں

ولایت پادشاہی علم اشیا کی جہانگیری
یہ سب کیا ہیں فقط اک نکتۂ ایماں کی تفسیریں

براہیمی نظر پیدا مگر مشکل سے ہوتی ہے
ہوس چھپ چھپ کے سینوں میں بنا لیتی ہے تصویریں

تمیز بندہ و آقا فساد آدمیت ہے
حذر اے چیرہ دستاں سخت ہیں فطرت کی تعزیریں

حقیقت ایک ہے ہر شے کی خاکی ہو کہ نوری ہو
لہو خورشید کا ٹپکے اگر ذرے کا دل چیریں

یقیں محکم عمل پیہم محبت فاتح عالم
جہاد زندگانی میں ہیں یہ مردوں کی شمشیریں

چہ باید مرد را طبع بلندے مشرب نابے
دل گرمے نگاہ پاک بینے جان بیتابے

عقابی شان سے جھپٹے تھے جو بے بال و پر نکلے
ستارے شام کے خون شفق میں ڈوب کر نکلے

ہوئے مدفون دریا زیر دریا تیرنے والے
طمانچے موج کے کھاتے تھے جو بن کر گہر نکلے

غبار رہ گزر ہیں کیمیا پر ناز تھا جن کو
جبینیں خاک پر رکھتے تھے جو اکسیر گر نکلے

ہمارا نرم رو قاصد پیام زندگی لایا
خبر دیتی تھیں جن کو بجلیاں وہ بے خبر نکلے

حرم رسوا ہوا پیر حرم کی کم نگاہی سے
جوانان تتاری کس قدر صاحب نظر نکلے

زمیں سے نوریان آسماں پرواز کہتے تھے
یہ خاکی زندہ تر پایندہ تر تابندہ تر نکلے

جہاں میں اہل ایماں صورت خورشید جیتے ہیں
ادھر ڈوبے ادھر نکلے ادھر ڈوبے ادھر نکلے

یقیں افراد کا سرمایۂ تعمیر ملت ہے
یہی قوت ہے جو صورت گر تقدیر ملت ہے

تو راز کن فکاں ہے اپنی آنکھوں پر عیاں ہو جا
خودی کا رازداں ہو جا خدا کا ترجماں ہو جا

ہوس نے کر دیا ہے ٹکڑے ٹکڑے نوع انساں کو
اخوت کا بیاں ہو جا محبت کی زباں ہو جا

یہ ہندی وہ خراسانی یہ افغانی وہ تورانی
تو اے شرمندۂ ساحل اچھل کر بے کراں ہو جا

غبار آلودۂ رنگ و نسب ہیں بال و پر تیرے
تو اے مرغ حرم اڑنے سے پہلے پرفشاں ہو جا

خودی میں ڈوب جا غافل یہ سر زندگانی ہے
نکل کر حلقۂ شام و سحر سے جاوداں ہو جا

مصاف زندگی میں سیرت فولاد پیدا کر
شبستان محبت میں حریر و پرنیاں ہو جا

گزر جا بن کے سیل تند رو کوہ و بیاباں سے
گلستاں راہ میں آئے تو جوئے نغمہ خواں ہو جا

ترے علم و محبت کی نہیں ہے انتہا کوئی
نہیں ہے تجھ سے بڑھ کر ساز فطرت میں نوا کوئی

ابھی تک آدمی صید زبون شہریاری ہے
قیامت ہے کہ انساں نوع انساں کا شکاری ہے

نظر کو خیرہ کرتی ہے چمک تہذیب حاضر کی
یہ صناعی مگر جھوٹے نگوں کی ریزہ کاری ہے

وہ حکمت ناز تھا جس پر خرد مندان مغرب کو
ہوس کے پنجۂ خونیں میں تیغ کارزاری ہے

تدبر کی فسوں کاری سے محکم ہو نہیں سکتا
جہاں میں جس تمدن کی بنا سرمایہ داری ہے

عمل سے زندگی بنتی ہے جنت بھی جہنم بھی
یہ خاکی اپنی فطرت میں نہ نوری ہے نہ ناری ہے

خروش آموز بلبل ہو گرہ غنچے کی وا کر دے
کہ تو اس گلستاں کے واسطے باد بہاری ہے

پھر اٹھی ایشیا کے دل سے چنگاری محبت کی
زمیں جولاں گہہ اطلس قبایان تتاری ہے

بیا پیدا خریدا راست جان نا توانے را
پس از مدت گزار افتاد برما کاروانے را

بیا ساقی نوائے مرغ زار از شاخسار آمد
بہار آمد نگار آمد نگار آمد قرار آمد

کشید ابر بہاری خیمہ اندر وادی و صحرا
صدائے آبشاراں از فراز کوہسار آمد

سرت گردم توہم قانون پیشیں ساز دہ ساقی
کہ خیل نغمہ پردازاں قطار اندر قطار آمد

کنار از زاہداں برگیر و بیباکانہ ساغر کش
پس از مدت ازیں شاخ کہن بانگ ہزار آمد

بہ مشتاقاں حدیث خواجۂ بدرو حنین آور
تصرف ہائے پنہانش بچشم آشکار آمد

دگر شاخ خلیل از خون ما نمناک می گردد
ببازار محبت نقد ما کامل عیار آمد

سر خاک شہیرے برگ ہائے لالہ می پاشم
کہ خونش بانہال ملت ما سازگار آمد

بیا تا گل بفیشانیم و مے در ساغر اندازیم
فلک را سقف بشگافیم و طرح دیگر اندازیم

 

Read More Allama Iqbal Poetry:

Hindustani Bachon Ka Geet 
Falsafa-o-Mazhab  | Bal-e-Jibril
Tasleem-o-Raza | Zarb-e-Kaleem

Related Articles

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *